Ubezpieczenia cudzoziemców
O tym, czy przyjęty do pracy cudzoziemiec (zarówno z państw UE jak i spoza) zostanie zgłoszony do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych (w tym zdrowotnego), decyduje rodzaj umowy, jaka z taką osobą zostanie podpisana.W tym zakresie stosuje się przepisy tak, jak w przypadku obywateli polskich przyjmowanych do pracy.
Należy jednak pamiętać, że w krajach Unii Europejskiej, Europejskiego Obszaru Gospodarczego (Islandia, Liechtenstein i Norwegia) oraz w Szwajcarii obowiązuje koordynacja systemów zabezpieczenia społecznego, która reguluje zasady podlegania ubezpieczeniom osób pracujących w różnych krajach członkowskich. W związku z tym może się zdarzyć, że przyjmowany w polskiej instytucji naukowiec z danego państwa przedłoży polskiemu pracodawcy – wydany przez pracodawcę z zagranicy i poświadczony przez tamtejszą instytucję ubezpieczeniową – formularz A1.
FormularzA1 powoduje wyłączenie dochodu takiego cudzoziemca spod regulacji polskiego prawa ubezpieczeń społecznych i jednocześnie sprawia, iż dochody takiej osoby podlegają ustawodawstwu państwa, w którym formularz został poświadczony. Może to oznaczać, iż od wynagrodzenia uzyskanego w Polsce instytucja przyjmująca naukowca będzie pobierać i przekazywać do zagranicznego systemu ubezpieczeniowego składki należne zgodnie z tamtejszym ustawodawstwem. W każdym przypadku dostarczenia przez naukowca z zagranicy formularza A1, polska instytucja przyjmująca powinna ustalić w ZUS i zagranicznej instytucji ubezpieczeniowej, czy i na jakich zasadach powinny być transferowane składki ubezpieczeniowe z Polski za granicę.
Wyjątki od powszechnej zasady odprowadzania składek na obowiązkowe ubezpieczenia społeczne pracowników ujęte są w Rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Społecznej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. Wyjątek taki stanowią m.in. części wynagrodzenia w Działaniach Marii Skłodowskiej-Curie (granty przyznawane przez Komisję Europejską), w których podstawą wymiaru składki jest wynagrodzenie główne (living allowance), a dodatki relokacyjny (mobility allowance) oraz dla naukowców posiadających rodzinę (family allowance) mogą nie podlegać oskładkowaniu przez ZUS, pod warunkiem, że Zakład wyda w tym celu interpretację indywidualną.
Doktoranci
Ubezpieczenia społeczne
Jeśli chodzi o ubezpieczenia doktorantów kształcących się w Polsce, zgodnie z informacjami ZUS*, osoby, które rozpoczęły kształcenie w szkołach doktorskich najwcześniej w roku akademickim 2019/2020 i pobierają stypendium doktoranckie, podlegają obowiązkowo ubezpieczeniom: emerytalnemu, rentowym i wypadkowemu. Ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i objęcie nim następuje na wniosek doktorantów.
Składki na ubezpieczenia społeczne są współfinansowane przez doktoranta (ubezpieczony) i podmiot prowadzący szkołę doktorską (płatnik). Składkę na ubezpieczenie emerytalne finansują w równych częściach, ubezpieczony i płatnik. Składkę na ubezpieczenia rentowe finansują ubezpieczony (1,5% kwoty stypendium) oraz płatnik - w wysokości 6,5% kwoty stypendium.
Składkę na ubezpieczenie wypadkowe finansuje w całości podmiot prowadzący szkołę doktorską. Natomiast składkę na ubezpieczenie chorobowe finansuje w całości, z własnych środków, doktorant/ka (jeśli zdecyduje się z niego korzystać).
Poradnik ZUS "Ubezpieczenia społeczne i zdrowotne doktorantów"
Ubezpieczenie zdrowotne
Doktoranci podlegają obowiązkowo ubezpieczeniu zdrowotnemu. Podmiot prowadzący szkołę doktorską może ubezpieczyć doktoranta cudzoziemca na jego wniosek, o ile doktorant/ka nie podlega obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego z innego tytułu (np. z tytułu pracy lub jako członek rodziny), jednak nie ma takiego obowiązku.
Dlatego doktoranci cudzoziemcy często ubezpieczają się indywidualnie w NFZ i sami opłacają comiesięczną składkę, która wynosi jedynie około 55 zł miesięcznie w przypadku studentów/doktorantów.
Więcej na temat ubezpieczenia dobrowolnego w NFZ