Obowiązek zapłaty podatku
O tym, czy cudzoziemiec musi płacić podatek w Polsce decyduje to, czy jego miejsce zamieszkania znajduje się na terytorium RP. Za osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce (zgodnie z art. 3 ust. 1a ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych) uważa się osobę, która:
- posiada na terytorium RP centrum interesów osobistych lub gospodarczych (tzw. ośrodek interesów życiowych, czyli np. gdzie pracuje, gdzie przebywa najbliższa rodzina itp.) lub
- przebywa na terytorium RP dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.
Zgodnie z ustawą cudzoziemcy, którzy mają miejsce zamieszkania w Polsce, podlegają obowiązkowi podatkowemu od całości swoich dochodów, zarówno tych uzyskiwanych w Polsce, jak i za granicą.
Jeśli obcokrajowiec nie ma w Polsce miejsca zamieszkania, musi zapłacić podatek tylko od dochodów uzyskanych na terytorium Polski (art. 3 ust. 2a).
Rozliczenie roczne
Płacenie w Polsce podatków przez cudzoziemców wiąże się ze składaniem zeznań podatkowych (PIT). Osoby mające miejsce zamieszkania w Polsce składają PIT do urzędu skarbowego zgodnie z adresem zamieszkania, natomiast cudzoziemcy podający zagraniczny adres powinni złożyć zeznanie w urzędzie skarbowym właściwym do spraw opodatkowania osób zagranicznych.
Obowiązek złożenia rocznego zeznania PIT dotyczy również tych osób, które wyjeżdżają z Polski przed końcem danego roku podatkowego. Zeznanie podatkowe może zostać wysłane do urzędu skarbowego pocztą lub w wersji elektronicznej.
Pracodawca ma obowiązek przekazać pracownikowi PIT-11 do końca lutego każdego roku. Do końca kwietnia pracownik samodzielnie rozlicza PIT. Od 1 stycznia 2018 r. nie istnieje już możliwość rozliczenia PIT pracownika przez pracodawcę. Przy rozliczeniu pracownik może skorzystać z przygotowanej przez Urząd Skarbowy deklaracji online, która opiera się na usłudze Twój e-PIT. Usługa dostępna jest w języku polskim i angielskim.
Do złożenia przez obcokrajowca deklaracji PIT potrzebny jest nr PESEL lub NIP. Nr PESEL jest nadawany każdemu obcokrajowcowi meldującemu się w Polsce (więcej o PESEL) z urzędu, natomiast NIP nadawany jest po zarejestrowaniu się przez obcokrajowca w urzędzie skarbowym po złożeniu formularza NIP-7.
Ewentualne nierozliczenie podatków w Polsce przed wyjazdem może stanowić problem przy kolejnym przyjeździe do Polski i próbie zalegalizowania tu pobytu przez naukowca cudzoziemca.
Podwójne opodatkowanie
Jeśli cudzoziemiec otrzymuje dochód zarówno w Polsce, jak i w innym kraju może się okazać, że w obu krajach musi zapłacić podatek dochodowy. W celu uniknięcia sytuacji płacenia podatków w pełnej wysokości w obu krajach, zostały zawarte umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Polska zawarła takie umowy dwustronne z 91 krajami. Umowy te mówią o tym, w którym kraju należy płacić podatek oraz ustalają metody obliczania wysokości podatków w zależności od formy zatrudnienia i kraju. Aby poznać szczegóły, należy odnieść się do konkretnej umowy. Polecamy też kontakt z urzędami skarbowymi, ponieważ są to z reguły skomplikowane sytuacje.
ZWOLNIENIA PODATKOWE
Polskie prawo podatkowe przewiduje zwolnienia podatkowe dla wybranych grup dochodów. Pragnąc skorzystać z takiego zwolnienia należy bardzo dokładnie zapoznać się z wymogami, jakie przewidziane są w przepisie prawa zawierającym uprawnienia do zwolnienia dochodów.
Zwolnienia podatkowe stypendiów
Nie jest m.in. prawdą, że wszystkie stypendia wolne są w Polsce od podatku. Takie zwolnienie dotyczy tylko tych stypendiów, które spełniają określone wymagania. Szczegółowych informacji na ten temat powinna udzielić organizacja przyznająca dane stypendium. Zwolnienia podatkowe dotyczące stypendiów są ujęte głównie w art. 21 polskiej ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych w następujących ustępach:
Art. 21 ust. 1 pkt 39 stanowi, iż wolne od podatku są: stypendia i zapomogi, o których mowa w ustawie z dnia 20 lipca 2018 r. – Prawo o szkolnictwie wyższym i nauce, oraz stypendia otrzymywane w ramach programów lub przedsięwzięć, o których mowa w art. 376 ust. 1 tej ustawy; w przypadku stypendiów przyznawanych przez osobę fizyczną lub osobę prawną niebędącą państwową ani samorządową osobą prawną zwolnienie ma zastosowanie, o ile zasady ich przyznawania zostały zatwierdzone przez ministra właściwego do spraw szkolnictwa wyższego i nauki;
Zwolnienia podatkowe innych dochodów
Art. 21 mówi także o zwolnieniach dochodów naukowców i ekspertów otrzymywanych z różnych źródeł
ust. 1 pkt 46 stanowi, iż wolne od podatku są dochody otrzymane przez podatnika, jeżeli:
a) pochodzą od rządów państw obcych, organizacji międzynarodowych lub międzynarodowych instytucji finansowych ze środków bezzwrotnej pomocy, w tym ze środków programów ramowych badań, rozwoju technicznego i prezentacji Unii Europejskiej i z programów NATO, przyznanych na podstawie jednostronnej deklaracji lub umów zawartych z tymi państwami, organizacjami lub instytucjami przez Radę Ministrów, właściwego ministra, agencje rządowe lub agencje wykonawcze, w tym również w przypadkach gdy przekazanie tych środków jest dokonywane za pośrednictwem podmiotu upoważnionego do rozdzielania środków bezzwrotnej pomocy oraz
b) podatnik bezpośrednio realizuje cel programu finansowanego z bezzwrotnej pomocy; zwolnienie nie ma zastosowania do dochodów osób fizycznych, którym podatnik bezpośrednio realizujący cel programu zleca – bez względu na rodzaj umowy – wykonanie określonych czynności w związku z realizowanym przez niego programem;
Należy jednak podkreślić, że niezależnie od treści ww. przepisów, istnieją nadal pewne rozbieżności interpretacyjne we wskazanym zakresie tak, że jednoznaczne udzielenie generalnej odpowiedzi, na pytanie o zwolnienia podatkowe dla wszystkich dochodów z Programów Ramowych i innych środków bezzwrotnej pomocy, nie jest obecnie możliwe. Z treści ostatnich orzeczeń sądów administracyjnych oraz wydanych interpretacji podatkowych wynika, że w przypadku realizacji projektów w ramach programu Horyzont 2020 i Horyzont Europa w/w przepis nie obejmuje pracy wykonywanej w związku z prowadzeniem projektu finansowanego przez powyższe programy. W związku z utrwaloną linią orzeczniczą polskich sądów można przyjąć, że nie przysługuje zwolnienie z podatku od wynagrodzeń osób fizycznych zaangażowanych w realizacje projektów z programów ramowych Unii Europejskiej.
ust. 1 pkt 46a stanowi, iż wolne od podatku są:
dochody uzyskane z instytucji Unii Europejskiej i Europejskiego Banku Inwestycyjnego, do których mają zastosowanie przepisy rozporządzenia nr 260/68 z dnia 29 lutego 1968 r. ustanawiającego warunki i procedurę stosowania podatku na rzecz Wspólnot Europejskich (Dz.Urz. WE L 056, z 4.03.1968 r., z późn. zm.).
Zgodnie z tym art. praca w charakterze eksperta oceniającego wnioski dla KE w ramach programu ramowych UE jest zwolniona z podatku dochodowego w Polsce.
Indywidualne interpretacje podatkowe
W przypadku wątpliwości co do możliwości zastosowania zwolnienia podatkowego w określonej sytuacji prawnej, płatnik (instytucja) lub sam podatnik, mogą wystąpić do dyrektora Krajowej Informacji Skarbowej (KIS) z wnioskiem o wydanie interpretacji indywidualnej prawa podatkowego w celu zabezpieczenia ich interesu prawnego.
Więcej informacji
- Ustawa z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych; tekst jednolity ze zmianami opublikowany 16.12.2022: https://www.podatki.gov.pl/pit/akty-prawne/
- Informacje i dokumenty w języku polskim, angielskim i ukraińskim https://www.podatki.gov.pl/pit/
- Informacje o różnego rodzajach podatków: https://www.podatki.gov.pl/
-