Obywatele ponad 60 krajów są zwolnieni z obowiązku posiadania wizy na wjazd do państw strefy Schengen*, w tym do Polski do 90 dni w ciągu każdego 180-dniowego okresu. Wystarczy, że mają ważny paszport. W celu ułatwienia obliczenia okresu 90 dni pobytu Komisja Europejska przygotowała ogólnodostępny kalkulator.

Dodatkowo obywatele kilkunastu z tych państw i regionów administracyjnych mogą wjeżdżać do Polski w ramach ruchu bezwizowego bez konieczności zachowania 180-dniowego limitu. To znaczy, że mogą przebywać w Polsce do 90 dni i jeśli wyjadą poza strefę Schengen (nawet na 1 dzień), mogą ponownie przyjechać do Polski na 90 dni itd.

Należy jednak podkreślić, że ułatwienie to wynika z umów bilateralnych zawartych przez Polskę z tymi krajami, zatem dotyczy wjazdy i pobytu wyłącznie na terytorium RP. Cudzoziemcy nie mogą nadużywać tej zasady, a służby graniczne bardzo tego pilnują.

 

Lista krajów objętych ruchem bezwizowym

 

Podstawa prawna: art. 87 ust. 1 pkt 12 lit. f ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy

Jeśli planowany przyjazd cudzoziemca do Polski przekracza 90 dni, powinien ubiegać się o stosowną polską wizę krajową (symbol "D") w ambasadzie lub konsulacie RP w swoim ojczystym kraju lub w kraju, w którym legalnie przebywa.

Należy pamiętać, że cudzoziemiec nie może pracować na wizie wydanej w celu turystycznym oraz w celu odwiedzin u rodziny/znajomych.

Wiza krajowa D wydawana jest na maksymalnie 365 dni i uprawnia cudzoziemca do poruszania się po państwach strefy Schengen przez 90 dni w każdym okresie 180 dni oraz do podróży pomiędzy swoim krajem ojczystym a Polską.

 

Wizy krajowe są wydawane na jeden wjazd (single entry) lub wiele wjazdów (multiple entry). Jest kilkanaście typów wiz, więc warto cudzoziemcowi doradzić odpowiedni typ wizy w zależności od celu pobytu:

Cel pobytu - praca

Naukowcy przyjeżdżający do pracy w polskich instytucjach naukowych lub firmach mogą ubiegać się o jeden z poniższych typów wiz:

• w celu wykonywania pracy; aby uzyskać taką wizę cudzoziemiec musi przedstawić - poza innymi dokumentami - m.in. list/zaświadczenie od pracodawcy opisujący warunki zatrudnienia (okres, stanowisko, wynagrodzenie itd.). Naukowcy przyjeżdżający do pracy w sektorze prywatnym (firmach) muszą dodatkowo posiadać zezwolenie na pracę przesłane przez pracodawcę.
• wizę w celu prowadzenia badań naukowych lub prac rozwojowych. Uzyskanie takiej wizy może okazać się bardziej skomplikowane dla cudzoziemca, ponieważ musi on przedstawić dodatkowe dokumenty. Tym niemniej ten typ wizy daje mu dodatkowe uprawnienia, m.in. możliwość skorzystania z mobilności do 180 dni w innym kraju UE. Wspomnianymi dokumentami są:

a) umowę o przyjęciu naukowca zawartą z instytucją przyjmującą zlokalizowaną w Polsce, która została w tym celu zatwierdzona przez MSWiA (więcej o zatwierdzaniu jednostek). Umowa ta może być zawarta jako umowa o pracę, umowa o dzieło, umowa zlecenia lub inna umowa cywilnoprawna i powinna określać:

• tytuł lub cel badań naukowych lub prac rozwojowych lub ich przedmiot,
• zobowiązanie naukowca do uczestniczenia w prowadzeniu badań naukowych lub prac rozwojowych,
• zobowiązanie jednostki naukowej do zapewnienia naukowcowi warunków do zrealizowania jego zobowiązania,
• datę rozpoczęcia i zakończenia lub szacowany czas trwania badań naukowych lub prac rozwojowych,
• wynagrodzenie naukowca oraz inne warunki jego pracy,
• informację na temat planowanych badań naukowych lub prac rozwojowych na terytorium innych państw członkowskich UE (co jest istotne np. przy realizowanych projektach międzynarodowych).

(art. 151 ust. 1 pkt 2 Ustawy o cudzoziemcach)

 

Przykładowy wzór takiej umowy można znaleźć na stronie Narodowej Agencji Wymiany Akademickiej.

Ważne: art. 152 ustawy mówi, że "Umowa o przyjęciu cudzoziemca wygasa, w przypadku gdy odmówiono cudzoziemcowi wjazdu na terytorium RP lub udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy."

 

b) pisemne oświadczenie jednostki naukowej, w którym zobowiązuje się ona do poniesienia kosztów związanych z wydaniem i wykonaniem decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu;

 

Nie istnieje ogólnodostępny wzór takiego oświadczenia, zatem można po prostu wykorzystać jego treść w brzmieniu jak w ustawie o cudzoziemcach (art. 151 ust. 1 pkt 1 lit. c):

 

pisemne oświadczenie jednostki naukowej, w którym zobowiązuje się ona do zwrotu kosztów wydania i wykonania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu, pokrytych z budżetu państwa przed upływem 6 miesięcy od dnia wygaśnięcia umowy o przyjęciu cudzoziemca, jeżeli przesłanką wydania decyzji o zobowiązaniu cudzoziemca do powrotu jest jego nielegalny pobyt na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej.

 

Cel pobytu - studia i kształcenie w szkole doktorskiej

Cudzoziemcy planujący studia doktoranckie w Polsce powinni ubiegać się o wizę w celu "odbycia studiów pierwszego stopnia, studiów drugiego stopnia lub jednolitych studiów magisterskich albo kształcenia się w szkole doktorskiej".

Wiza ta wydawana jest cudzoziemcowi gdy celem jego pobytu w Polsce jest podjęcie lub kontynuacja studiów w jednostce prowadzącej studia zatwierdzonej przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych, chyba że ta jednostka nie podlega obowiązkowi zatwierdzenia.

 

Obowiązkowi zatwierdzenia nie podlegają uczelnie: akademickie, zawodowe, wojskowe, uczelnie służb państwowych oraz uczelnie prowadzone przez kościoły i związki wyznaniowe.

 

Natomiast instytuty PAN oraz instytuty badawcze prowadzące studia doktoranckie/szkoły doktorskie podlegają obowiązkowi zatwierdzenia przez MSWiA.

 

Cudzoziemiec ubiegający się o wizę musi przedłożyć m.in.:

a) zaświadczenie jednostki prowadzącej studia o przyjęciu na studia lub o kontynuacji studiów,

b) dowód uiszczenia opłaty, jeżeli podejmuje lub kontynuuje studia odpłatne;

c) ubezpieczenie zdrowotne

d) dowód posiadania wystarczających środków finansowych na pokrycie kosztów utrzymania i podróży powrotnej do państwa pochodzenia lub zamieszkania albo kosztów tranzytu do państwa trzeciego:

• 701 zł miesięcznie na samodzielne utrzymanie się cudzoziemca w Polsce,
• 528 zł na siebie i każdego członka rodziny na każdy miesiąc pobytu.

Dodatkowo cudzoziemiec musi posiadać odpowiednią kwotę na bilet powrotny do kraju zamieszkania:

• 200 zł, jeżeli przybył z kraju sąsiadującego z Polską,
• 500 zł, jeżeli przybył z państwa UE niesąsiadującego z Polską lub z państwa członka Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Szwajcarii,
• 2500 zł, jeżeli przybył z innego państwa.

 

Inne cele pobytu

Poza ww. wizami prawo przewiduje również inne typy wiz, które mogą mieć zastosowanie w przypadku naukowców np. wiza w celu prowadzenia działalności kulturalnej lub udziału w konferencjach, czy wiza w celu dydaktycznym.

W przypadku wszystkich rodzajów wiz cudzoziemcy muszą posiadać wystarczające środki finansowe do utrzymania siebie i ew. członków rodziny (tak, aby nie stanowić obciążenia dla pomocy społecznej), włączając środki na powrót do kraju zamieszkania, oraz mieć odpowiednie ubezpieczenie zdrowotne.

 

Wszystkie cele wizowe zawarte są w Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Cudzoziemiec może również ubiegać się o wizę Schengen (oznaczenie "C"), która wydawana jest, gdy planowany pobyt w Polsce (a także innych państwach strefy Schengen*) nie przekracza 90 dni w ciągu okresu 180-dniowego, który liczy się od dnia pierwszego wjazdu do krajów Schengen. Wiza Schengen może  być ważna nawet do 5 lat, ale zawsze na pobyty do 90 dni/180 dni.

W celu ułatwienia obliczenia okresu 90 dni pobytu Komisja Europejska przygotowała ogólnodostępny kalkulator.

Należy pamiętać, że cudzoziemiec nie może pracować na wizie wydanej w celu turystycznym oraz w celu odwiedzin u rodziny/znajomych.

 

Cele wiz określa Rozporządzeniu Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Naukowcy przebywający w innych krajach UE, którzy posiadają wizę lub kartę pobytu z adnotacją „naukowiec” wydaną przez kraj UE w celu prowadzenia badań naukowych, mogą przyjechać do Polski w celu przeprowadzenie części swoich badań na okres do 180 dni w dowolnym okresie liczącym 360 dni (niezależnie od możliwości korzystania z tej mobilności w innych państwach członkowskich UE stosujących dyrektywę 2016/801/UE). Jednostka naukowa w Polsce, do której przyjedzie naukowiec, musi być zatwierdzona przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych.

Naukowcom mogą towarzyszyć członkowie ich rodzin.

Warunkiem skorzystania z tej mobilności jest wcześniejsze pisemne powiadomienie Szefa Urzędu do Spraw Cudzoziemców przez jednostkę naukową, do której ma zamiar przyjechać naukowiec.

Więcej informacji na stronie Urzędu do Spraw Cudzoziemców:

• Mobilność naukowca
• Mobilność członka rodziny naukowca

Naukowcy przebywający w UE, którzy chcą przyjechać do Polski w celu przeprowadzenia części badań na okres powyżej 180 dni mogą to zrobić w ramach mobilności długoterminowej. Naukowcom mogą towarzyszć członkowie ich rodzin.

Procedura ta sprowadza się jednak do ubiegania się w Polsce przez naukowca o zezwolenie na pobyt czasowy w celu mobilności długoterminowej na bardzo podobnych zasadach jak w przypadku "zezwolenia na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych". Muszą być spełnione m.in. następujące warunki:

• naukowiec musi posiadać wizę lub kartę pobytu z adnotacją „naukowiec” wydaną przez inny kraj UE w celu prowadzenia badań naukowych,
• jednostka przyjmująca w Polsce musi być zatwierdzona przez ministra właściwego do spraw wewnętrznych
• pozostałe warunki jak przy zezwoleniu na pobyt czasowy w celu prowadzenia badań naukowych opisanym wyżej.

 

Na stronach Urzędu do Spraw Cudzoziemców i na stronach urzędów wojewódzkich brakuje informacji na ten temat lub są one bardzo ograniczone. Źródłem informacji jest art. 151b ustawy o cudzoziemcach.